Το σούρουπο είχε αρχίσει να πέφτει στον Βοιωτικό κάμπο και η ζέστη της ημέρας υποχωρούσε, μαζί με τα υπολείμματα του στρατού των Αθηναίων και των συμμάχων τους. Η ήττα τους ήταν συντριπτική, όχι τόσο γιατί οι απώλειες τους ήταν μεγάλες αλλά γιατί η ήττα αυτή στην Χαιρώνεια τον Αύγουστο του 338 π.Χ. σηματοδοτούσε την απόλυτη κυριαρχία των Μακεδόνων στην Ελλάδα και την παρακμή της άλλοτε λαμπρής Αθήνας. Ανάμεσα στους ηττημένους και ένας που η συντριβή τον βάρυνε περισσότερο, ο Δημοσθένης. Αυτός που με λύσσα μέσα από τους λόγους του, τους περίφημους Φιλιππικούς, είχε πολεμήσει τους Μακεδόνες, είχε σταθεί σαν απλός στρατιώτης να τους πολεμήσει αυτοπροσώπως. Υποχωρούσε ταπεινωμένος τώρα με το κεφάλι σκυφτό. Σε μια άκρη είδε έναν συναγωνιστή του να προσπαθεί να σταθεί και έσπευσε να τον βοηθήσει. Αυτός μόλις είδε τον Δημοσθένη, τον άνθρωπο που τους είχε προτρέψει για μάχη εναντίον των Μακεδόνων, που τους είχε εμπνεύσει και τους είχε ξεσηκώσει, τον ρώτησε:
- και τώρα τί κάνουμε;
- Ἀπωλόμεθ’ ἂν, εἰ μή ἀπωλόμεθα! (θα χανόμασταν, αν δεν είχαμε χαθεί!)
Χιλιάδες χρόνια αργότερα με φόντο τα παραλιακά νεοκλασικά ενός μικρού νησιού των Δωδεκανήσων ακούγαμε το σπαρακτικό διάγγελμα ενός Πρωθυπουργού που όπως ανέλαβε την εξουσία έτσι συνέχισε να κυβερνάει, με ένα ψέμα. Το κακό βέβαια δεν είναι ο τρόπος που ανέβηκε στην εξουσία. Ούτε ο πρώτος ήταν, ούτε βέβαια και ο τελευταίος που υποσχέθηκε άλλα και άλλα εφάρμοσε. Ίσως τελικά για αυτό δεν αντιδράσαμε έντονα, όταν τελικά «λεφτά δεν υπήρχαν». Γιατί κάπου μέσα μας το ξέραμε από την αρχή. Το άσχημο στην όλη υπόθεση είναι ότι από εκείνο το μεσημέρι τα διλλήματα έρχονταν το ένα μετά το άλλο, σχεδόν σε μηνιαία βάση και σίγουρα πριν από την επόμενη (;) δόση.
Στη αρχή ήταν «αλλάζουμε ή βουλιάζουμε». Μετά έγινε «μνημόνιο ή χρεοκοπία» και αργότερα μετεξελίχθηκε σε «μεσοπρόθεσμο ή χρεοκοπία». Το τελευταίο επεισόδιο ήταν «έκτακτα μέτρα ή χρεοκοπία» και έπεται συνέχεια.
Σαν λαός έχουμε μια κλίση προς τα διλλήματα, μας αρέσουν, μας εξιτάρουν. Ίσως να το έχουμε στο DNA μας να γοητευόμαστε από αυτό το ήτα το διαζευκτικό, που τόσο απλά και τόσο όμορφα ενώνει τον παράδεισο με την κόλαση, το καλό με το κακό, την επιτυχία με την καταστροφή. Πάντα μας γοήτευε. «Ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς», «Ελευθερία ή Θάνατος», «Καραμανλής ή τάνκς», «μνημόνιο ή χρεοκοπία»….
Η πλάκα είναι ότι την απάντηση πάντα την ψάχναμε και τη βρίσκαμε στο πρώτο σκέλος. Έτσι βρεθήκαμε με το μνημόνιο, το μεσοπρόθεσμο και τα υπόλοιπα τακτικά «έκτακτα» μέτρα στη ζωή μας. Η αυτοσυγκράτηση της κοινωνίας αποδείχθηκε παροιμιώδης. Ωστόσο ας μην τρέφουν αυταπάτες, η βουβή οργή που φουντώνει είναι ακόμη χειρότερη. Όταν πλέον δεν έχεις να χάσεις τίποτα, όταν όλα στα έχουν πάρει, όταν αποδομείται κάθε έννοια εργασίας, όταν οι πολυπόθητοι από το σύστημα κοινωνικοί αυτοματισμοί καταρρέουν και μετατρέπονται , από ανάγκη είναι αλήθεια , σε κοινωνική συνοχή, όταν η ανέχεια αρχίζει να φλερτάρει έντονα με κάθε ελληνική οικογένεια και όταν το ένας εργαζόμενος ανά οικογένεια γίνεται πραγματικότητα, τότε τα χρώματα ξεθωριάζουν και γίνονται γκρι είτε ήταν πράσινα είτε γαλάζια είτε κόκκινα. Τα διλλήματα παύουν να είναι άσπρο μαύρο, καλό ή κακό. Οι εναλλακτικές συγκλίνουν και οι δυνατότητες επιλογής οδηγούν στην ίδια κατεύθυνση κάνοντας την απόφαση πιο εύκολη. Πλέον το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, όποιο σκέλος και αν επιλέξεις.
Ἀπωλόμεθ’ ἂν, εἰ μή ἀπωλόμεθα!
- και τώρα τί κάνουμε;
- Ἀπωλόμεθ’ ἂν, εἰ μή ἀπωλόμεθα! (θα χανόμασταν, αν δεν είχαμε χαθεί!)
Χιλιάδες χρόνια αργότερα με φόντο τα παραλιακά νεοκλασικά ενός μικρού νησιού των Δωδεκανήσων ακούγαμε το σπαρακτικό διάγγελμα ενός Πρωθυπουργού που όπως ανέλαβε την εξουσία έτσι συνέχισε να κυβερνάει, με ένα ψέμα. Το κακό βέβαια δεν είναι ο τρόπος που ανέβηκε στην εξουσία. Ούτε ο πρώτος ήταν, ούτε βέβαια και ο τελευταίος που υποσχέθηκε άλλα και άλλα εφάρμοσε. Ίσως τελικά για αυτό δεν αντιδράσαμε έντονα, όταν τελικά «λεφτά δεν υπήρχαν». Γιατί κάπου μέσα μας το ξέραμε από την αρχή. Το άσχημο στην όλη υπόθεση είναι ότι από εκείνο το μεσημέρι τα διλλήματα έρχονταν το ένα μετά το άλλο, σχεδόν σε μηνιαία βάση και σίγουρα πριν από την επόμενη (;) δόση.
Στη αρχή ήταν «αλλάζουμε ή βουλιάζουμε». Μετά έγινε «μνημόνιο ή χρεοκοπία» και αργότερα μετεξελίχθηκε σε «μεσοπρόθεσμο ή χρεοκοπία». Το τελευταίο επεισόδιο ήταν «έκτακτα μέτρα ή χρεοκοπία» και έπεται συνέχεια.
Σαν λαός έχουμε μια κλίση προς τα διλλήματα, μας αρέσουν, μας εξιτάρουν. Ίσως να το έχουμε στο DNA μας να γοητευόμαστε από αυτό το ήτα το διαζευκτικό, που τόσο απλά και τόσο όμορφα ενώνει τον παράδεισο με την κόλαση, το καλό με το κακό, την επιτυχία με την καταστροφή. Πάντα μας γοήτευε. «Ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς», «Ελευθερία ή Θάνατος», «Καραμανλής ή τάνκς», «μνημόνιο ή χρεοκοπία»….
Η πλάκα είναι ότι την απάντηση πάντα την ψάχναμε και τη βρίσκαμε στο πρώτο σκέλος. Έτσι βρεθήκαμε με το μνημόνιο, το μεσοπρόθεσμο και τα υπόλοιπα τακτικά «έκτακτα» μέτρα στη ζωή μας. Η αυτοσυγκράτηση της κοινωνίας αποδείχθηκε παροιμιώδης. Ωστόσο ας μην τρέφουν αυταπάτες, η βουβή οργή που φουντώνει είναι ακόμη χειρότερη. Όταν πλέον δεν έχεις να χάσεις τίποτα, όταν όλα στα έχουν πάρει, όταν αποδομείται κάθε έννοια εργασίας, όταν οι πολυπόθητοι από το σύστημα κοινωνικοί αυτοματισμοί καταρρέουν και μετατρέπονται , από ανάγκη είναι αλήθεια , σε κοινωνική συνοχή, όταν η ανέχεια αρχίζει να φλερτάρει έντονα με κάθε ελληνική οικογένεια και όταν το ένας εργαζόμενος ανά οικογένεια γίνεται πραγματικότητα, τότε τα χρώματα ξεθωριάζουν και γίνονται γκρι είτε ήταν πράσινα είτε γαλάζια είτε κόκκινα. Τα διλλήματα παύουν να είναι άσπρο μαύρο, καλό ή κακό. Οι εναλλακτικές συγκλίνουν και οι δυνατότητες επιλογής οδηγούν στην ίδια κατεύθυνση κάνοντας την απόφαση πιο εύκολη. Πλέον το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, όποιο σκέλος και αν επιλέξεις.
Ἀπωλόμεθ’ ἂν, εἰ μή ἀπωλόμεθα!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου